Pubers. Een bijzondere fase in het leven van je kind, maar ook een uitdagende periode voor jou/jullie als ouder(s). Niet te vergeten dat wij als ouders sowieso even moeten omschakelen van je lieve kleine jongen / meisje, naar ineens een tiener / puber die (bijna) groter is dan jij en je zonder pardon onder de tafel praat. Waar is de tijd gebleven dat je samen zandtaartjes at in de speeltuin, ze duwde op de schommel, de wereld van knutselen, kliederen en samen lezen ontdekte, koekjes bakte en ze geen genoeg van knuffelen kregen?
In de jonge kinderjaren vrezen we een beetje het moment dat ook onze kinderen tieners en pubers zijn geworden. Je aanschout het op de camping of in de straat en kan je er geen voorstelling van maken, totdat het moment is aangebroken dat de basisschool tijd ten einde komt en ze vertrekken richting de middelbare. Pubers staan namelijk bekend om hun wisselende humeur, opstandigheid en zoektocht naar hun identiteit en overal lees je dat dit een uitdagende fase is. Jouw goede adviezen worden niet echt meer gewaardeerd, je krijgt regelmatig te horen dat je ze toch niet snapt en ze zijn liever op hun kamer dan gezellig bij je in de buurt. Dit kan voor ouders een flinke uitdaging zijn om in verbinding te blijven met hun puber kinderen, er ontstaat een nieuwe manier van contact en het woord ‘opvoeden’ is eigenlijk niet meer passend. Jouw wil is geen wet meer. Ze hebben een eigen wil en zullen je dat laten weten ook!
Het is belangrijk om je te realiseren dat pubers in een fase zitten waarin ze op zoek zijn naar zichzelf en hun eigen identiteit aan het ontwikkelen zijn. Dit kan gepaard gaan met experimenteren, rebelleren en het uittesten van grenzen. Ze hebben trial and error nodig en om fouten te mogen maken. Als ouder is het van belang om begrip te tonen voor deze fase en je kind ruimte te geven om zichzelf te ontdekken.
Echter, dit betekent niet dat de communicatie met je puber helemaal stil moet vallen en je uit beeld stapt. Juist in deze periode is het belangrijk om in verbinding te blijven met je kind en je kind te laten weten dat je voor hem/haar klaarstaat als er iets is. Probeer open en eerlijk met elkaar te praten en je puber als serieuze gesprekspartner te zien, zonder meteen te oordelen. Luister naar hun verhalen, gevoelens en belevingen en geef ze het gevoel dat ze gehoord en begrepen worden.
Daarnaast is het ook belangrijk om als ouder grenzen te blijven stellen, kaders en duidelijkheid te bieden. Pubers hebben nog steeds behoefte aan structuur en richtlijnen, ook al laten ze dat niet altijd merken. Blijf dus consequent in je opvoeding en laat zien dat je de ouder bent, maar blijf ook empathisch en begripvol. Je hoeft dus zeker niet alles te accepteren. Respectvol met elkaar om blijven gaan is een mooi uitgangspunt.
Hoe werkt het puberbrein?
Tijdens de puberteit ondergaan de hersenen van jongeren een aanzienlijke ontwikkeling. Dit komt omdat de hersenen op deze leeftijd nog niet volledig volgroeid zijn en er nog veel veranderingen plaatsvinden in de hersenstructuur en functie. Een belangrijk onderdeel van de hersenontwikkeling tijdens de puberteit is de ontwikkeling van de prefrontale cortex, het gebied van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het plannen, het nemen van beslissingen, impulscontrole en het reguleren van emoties. Dit gebied van de hersenen is pas volledig volgroeid rond het 25e levensjaar. Oorzaak en gevolg inzien is dus erg lastig voor ze wat resulteerd in soms niet zo’n handige acties en moeten ze leren van hun fouten. Door open vragen te stellen kan je ze wel helpen om tot een ander inzicht te komen, want vertellen dat ze iets niet moeten doen zullen pubers in de wind slaan.
Ook het slaappatroon verandert. Waar ze als hummel vroeg uit de veren waren en je wenste dat ze eens uit zouden slapen is dat nu geen probleem. Helaas zijn de schooltijden niet aangepast aan het puberbrein en zul je ze dus geregeld moeten helpen als wekker. Waar ze overdag energie te over hadden, vind je ze nu regelmatig lamlendig op de bank en zijn ze niet vooruit te branden, totdat de avonduren ingaan. In de avond merk je dat ze steeds later naar bed willen / gaan en ook dat heeft te maken met verandering in het brein. Goed om samen afspraken over bedtijden te maken, want doordeweeks gaat de wekker wel weer op tijd en wordt opletten op school van ze verwacht.
Tijdens de puberteit is er ook sprake van een verandering in de verbindingen tussen neuronen in de hersenen, wat leidt tot een verbeterd vermogen om te leren en te onthouden. Dit wordt ook wel ‘neuroplasticiteit’ genoemd.
Kortom deze ontwikkelingen in de hersenen tijdens de puberteit hebben invloed op het gedrag en de emoties van pubers. Ze kunnen bijvoorbeeld gevoeliger zijn voor beloningen en risico’s nemen, omdat hun impulscontrole nog niet volledig ontwikkeld is. Het is daarom belangrijk om jongeren te begeleiden en hen te helpen bij het ontwikkelen van vaardigheden zoals besluitvorming en emotieregulatie.
Het kan soms lastig zijn om in verbinding te blijven met je puber, zeker wanneer ze zich terugtrekken op hun kamer, het liefst zo min mogelijk thuis zijn of alleen nog maar communiceren via hun smartphone. Maar geef niet op en blijf proberen om contact te maken en te onderhouden. Uiteindelijk is het belangrijkste dat je kind weet dat je er altijd voor ze bent, wat er ook gebeurt.
Probeer conflicten op een respectvolle manier op te lossen en geef hen de kans om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen keuzes en acties. Het is ook belangrijk om consequent te zijn in je regels en grenzen, maar flexibel genoeg te blijven en hen de ruimte te geven om fouten te maken en te leren van hun ervaringen. Houd in gedachten dat pubers zich ontwikkelen en dat ze hun eigen identiteit aan het vormen zijn, net als wij zelf hebben gedaan op die leeftijd. Probeer hen te ondersteunen en aan te moedigen op hun pad naar volwassenheid en afkeuring zoveel mogelijk te beperken. Dat schaad het zelfvertrouwen alleen maar en is niet constructief in jullie relatie.
De ene puber heeft meer last van zijn hormonen en gedragsverandering dan de andere puber. Probeer te accepteren dat dit zo is en om te blijven kijken naar positeve kanten en wat er wel lukt. Met geduld, begrip en veel liefde kun je de band met je kind versterken en blijven werken aan een goede relatie. Blijf dus de verbinding zoeken met je puber, want ook al is het soms lastig en laten ze het niet blijken, het wordt wel gewaardeerd. Wat vond je zelf het fijnste toen je puber was in jullie gezin?
Tips in de omgang met pubers
- Blijf communiceren: Probeer open en eerlijke gesprekken te voeren met je puber, luister naar hun zorgen en gevoelens en praat met hen over hun interesses en bezigheden. Je hoeft het niet voor ze op te lossen! Soms is het fijn om naast je puber te zitten i.p.v. tegenover ze of om samen te gaan wandelen. Zo verminder je oogcontact,waardoor praten makkelijker wordt.
- Maak concrete afspraken hoelaat ze thuis komen, wat ze doen als het later wordt of waar ze zijn bijvoorbeeld. Zo voorkom je onnodige zorgen of een verwachting/teleurstelling situatie.
- Geef ruimte: Pubers hebben behoefte aan meer autonomie en zelfstandigheid. Geef hen de ruimte om hun eigen keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag.
- Toon begrip: Probeer je in te leven in de gevoelens en behoeften van je puber en toon begrip voor hun struggles en emoties.
- Stel duidelijke grenzen: Hoewel pubers behoefte hebben aan vrijheid, is het belangrijk om duidelijke grenzen te stellen en consequenties te verbinden aan ongewenst gedrag. Laat ze hierin meedenken.
- Geef complimenten: Geef je puber regelmatig complimenten en positieve feedback, zodat ze zich gewaardeerd en gesteund voelen.
- Gebruik humor om de sfeer goed te houden en het wat luchtiger te maken.
- Blijf betrokken: Blijf betrokken bij het leven van je puber, vraag naar hun dag en interesses en probeer samen leuke activiteiten te ondernemen. Er is vast wel iets waar jullie elkaar in vinden.
- Zorg voor structuur: Creëer een gezonde balans tussen vrijheid en structuur, zodat je puber weet wat er van hem/haar verwacht wordt en zich zo veilig en geborgen voelt.
- Zorg voor gezonde snacks in huis. Je puber is enorm in de groei en heeft diverse snaai momenten. Om te voorkomen dat dat chips/koek/ snoep wordt, kun je bespreken wat wel/niet mag en zorg dan ook dat dat in huis is.
- Geef het goede voorbeeld: Laat zien hoe je op een respectvolle en positieve manier met anderen omgaat en hoe je omgaat met het maken van fouten. Niemand is perfect en je puber kan zo leren van dit gedrag.
Welke dingen kan je beter laten bij pubers?
- Negeren of bagatelliseren van hun gevoelens en emoties. Neem je ze niet serieus dan zullen ze er ook steeds minder over delen.
- De machtsstrijd aangaan en laten zien dat jij de enige bron van autoriteit bent, maar geef hem/haar de ruimte om zelfstandigheid te ontwikkelen. Blijf in gesprek om behoeftes en verlangens op tafel te krijgen.
- Controleren en overmatig beperken van hun vrijheid en autonomie. Dan gaan ze het stiekem doen of zich nog meer afzetten. Welke kaders kun je scheppen?
- Oordelen of veroordelen van hun keuzes en interesses. We maken allemaal fouten of schatten een situatie verkeerd in. Doordat de ontwikkeling van de prefrontale cortex nog niet voltooid is, zijn pubers gewoon nog impulsief en kunnen ze oorzaak-gevolg niet goed overzien.
- Te veel druk leggen op prestaties en verwachtingen. Het heeft meestal een averechts effect, maar kijk hoe je de innerlijke motivatie kunt aanspreken.
- Reageren vanuit emoties en ongeduld. We snappen allemaal dat dit gebeurt, maar probeer toch rustig en begripvol te blijven en een paar keer extra adem te halen.
- Pas op met constante kritiek, negatief zijn of afkeuring, daardoor verbreek je de verbinding en het is niet helpend. Geef positieve feedback en waardering.
- Ze betuttelen of behandelen als kinderen is een no go in deze fase. Toon respect en behandel ze naar leeftijd om hun eigenheid en individualiteit te laten groeien.
- Simuleer persoonlijke groei en ontwikkeling en keur niet alles af als ze een enthousiast maar wat risicovol idee hebben. Ondersteunen, begeleid en onderzoek de behoefte die eronder ligt. Wat is er wel mogelijk?
- Knuffelen in het openbaar vinden ze vaak niet fijn en genant. Vraag of ze een knuffel willen of maak een open uitnodigend gebaar, zodat ze zelf kunnen kiezen om erop in te gaan.
Wanneer zoek je hulp?
Zorg goed voor jezelf om rustig te kunnen blijven als de boel weer eens escaleert of je woorden naar je hoofd krijgt die je liever niet herhaald. Haal adem, tel tot 10 of meld even dat je afstand neemt. Merk je dat je samen in een enorme negatieve flow zit en kom je er niet uit om dit te verbeteren? Overweeg dan eens om hulp in te schakelen om te zien hoe het wat positiever kan. Voor een puber kan neutraal terrein en een externe gesprekspartner, waar alles er even mag zijn en niks moet, ook erg opluchten. Sporten is ook een fijne manier om zowel in beweging te blijven als alles los te laten. Soms zit je gewoon met jezelf zodanig in de knoop dat stoom afblazen kan helpen en je dat niet wil met je vader of moeder.
In beide gevallen wees welkom om te zien of we een match hebben tijdens een gratis kennismaking.
Neem vrijblijvend contact met mij op
Vul deze velden alsjeblieft in.
